Η ολοκλήρωση του πρώτου διαδικτυακού ελέυθερα προσβάσιμου παιχνιδιού με τον τίτλο Brenda από την ομάδα του ερευνητικού εργαστηρίου διαδραστικών τεχνών inArts.eu του Τμήματος Τεχνών Ήχου & Εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίου είναι γεγονός. Η συνθετη διδαδικασία της δημιουργίας του ενεργοποίησε μια μεγάλη ομάδα ειδικών σε όλους τους τομείς της έρευνας και δημιουργίας των πολυμέσων, της διάδρασης και της ανάπτυξης περιβαλλόντων παιχνιδιών. 

Ακολουθεί μια σειρά απαντήσεων σε ερωτήσεις σχετικά με τη διαδικασία σχεδιασμού, υλοποίησης και ανάπτυξης του συγκεκριμένου έργου από τον Αναπληρωτή Καθηγητή Γιάννη Δεληγιάννη ο οποίος είναι και ο επιστημονικά υπεύθυνος της δράσης. 

Κε Δεληγιάννη, πως θα περιγράφετε με απλά λόγια το παιχνίδι Brenda που αναπτύξατε;

Το Brenda είναι ένα καινοτόμο παιχνίδι σοβαρού σκοπού με στόχο την τουριστική εξερεύνηση της γευσιγνωσίας και του πολιτισμού ενός τόπου το οποίο σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε ως μηχανή-παιχνιδιού εξολοκλήρου από την δημιουργική ομάδα του ερευνητικού εργαστηρίου inArts του Τμήματος Τεχνών Ήχου & Εικόνας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Στόχος του είναι σύνδεση τομέων οι οποίοι δεν συνδυάζονται υπό κανονικές συνθήκες κάτω από μια εφαρμογή, στην περίπτωση μας οι παραδοσιακές συνταγές, τα τοπικά προϊόντα και η ιστορία μιας περιοχής. 

Για την υλοποίηση που παρουσιάζουμε στην ευρύτερη περιοχή του Κιλκίς στην βόρεια Ελλάδα η εμπειρία εφαρμόστηκε στους τομείς της τοπικής γαστρονομίας, ενώνοντας τις μαγειρικές συνταγές και τα προϊόντα που συναντώνται στην περιοχή με τις επιχειρήσεις εστίασης και διάθεσης τους και την αποκάλυψη της τοπικής ιστορίας. Η υλοποίηση του παιχνιδιού έχει τουριστικό, εκπαιδευτικό-εξερευνητικό, ιστορικό αλλά και γευσιγνωστικό στόχο, καθώς σε συνεργασία με το επιμελητήριο Κιλκίς παρέχεται η δυνατότητα δοκιμής των συνταγών στις τοπικές επιχειρήσεις και των τοπικών προϊόντων. 

Πως μπορεί ένα παιχνίδι να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουμε όλα όσα έχει να προσφέρει μια περιοχή;

Σήμερα ένας από τους μεγάλους στόχους των φορέων που διαχειρίζονται το τουριστικό μας προϊόν είναι να αναπτύξουν κατάλληλες λύσεις για την αξιοποίηση του πολιτιστικού αποθέματος και την ευρύτερη ενημέρωση του κοινού. Όμως οι τακτικές που εφαρμόζονται συχνά επαναλαμβάνονται καθώς χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα κανάλια πρόσβασης και στατικό περιεχόμενο: το ίδιο κείμενο γίνεται αφίσα, τρίπτυχο, βιβλιαράκι, ιστοσελίδα ή εφαρμογή με περιεχόμενο πολυμέσων με ή χωρίς εντοπισμό της θέσης του χρήστη και σε ειδικές περιπτώσεις αξιοποιούνται πιο σύγχρονα μέσα αποτύπωσης όπως βίντεο 360˚, επαυξημένη, μεικτή ή εικονική πραγματικότητα.

Η υλοποίηση του Brenda αλλάζει τα δεδομένα αυτά καθώς το ουσιαστικό πρόβλημα που επιλύει είναι πως ενώνει θεματικούς τομείς οι οποίοι δεν συνδυάζονται εύκολα κάτω από μια παραδοσιακού τύπου εφαρμογή. Συχνά οι χρήστες όταν υπάρχει μεγάλος όγκος πληροφορίας δεν επενδύουν αρκετό χρόνο στην εξερεύνηση της με αποτέλεσμα να χάνεται το ενδιαφέρον και να μην αξιοποιείται στο έπακρο. Έχει αποδειχθεί πως η χρήση παιχνιδιών αποτελεί μια διαδικασία η οποία κρατά το ενδιαφέρον του παίκτη. Από την άλλη μεριά δεν χάνεται η δυνατότητα χρήσης του παιχνιδιού ως εφαρμογή πληροφόρησης. Το περιβάλλον του παιχνιδιού προσφέρει απλόχερα και ανοικτά την πληροφορία στον χρήστη, χωρίς περιορισμούς, είτε αυτή είναι ιστορικού ενδιαφέροντος, είτε γευσιγνωσίας. 

Γιατί επιλέξατε να φτιάξετε παιχνίδι και όχι μια εφαρμογή ξενάγησης με διαδρομές;

Όπως ανέφερα παραπάνω υπάρχουν τομείς οι οποίοι δεν συνδυάζονται εύκολα κάτω από μια εφαρμογή καθώς οι χρήστες συχνά όταν υπάρχει μεγάλος όγκος πληροφορίας δεν ασχολείται όσο απαιτείται για την εξερεύνηση της. Από την άλλη μεριά, η χρήση παιχνιδιών αποτελεί μια διαδικασία η οποία κρατά το ενδιαφέρον του παίκτη. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα των διαδικασιών που εφαρμόζονται σε αυτού του είδους τις εφαρμογές, το παιχνίδι Farmville που ίσως έχετε παίξει χρησιμοποιεί βαρετές επαναλαμβανόμενες διαδικασίες ποτίσματος και φροντίδας του κήπου του χρήστη ο οποίος συχνά πρέπει για να πάρει τους απαραίτητους πόντους να ξυπνήσει συγκεκριμένη ώρα τα ξημερώματα για να πετύχει τους στόχους του. 

Πως μπορεί κανείς να παίξει το Brenda;

Ο ιστότοπος του παιχνιδιού και το παιχνίδι είναι άμεσα προσβάσιμα από όλους στην δοκιμαστική τους έκδοση του μέσω των παρακάτω συνδέσμων.

https://game.brenda.gr/ (Παίξτε το παιχνίδι με την κινητή σας συσκευή) 

https://brenda.gr/ (Ιστότοπος Έργου Brenda )

Κεντρικός του χαρακτήρας είναι την Brenda, την οποία ο παίκτης γνωρίζει περιβάλλον και την βοηθά να αποκαλύψει τα μυστικά του τόπου και να εξελίξει τις ικανότητες της ως σεφ. Το παιχνίδι ενεργοποιεί διαδικασίες όπως η παιγνιοποίηση και η ωφέλιμη «εξαπάτηση».

Πως λειτουργεί η ωφέλιμη «εξαπάτηση» του παίκτη;

Στο Brenda αναπτύξαμε μια ωφέλιμη εκπαιδευτική εμπειρία ανακάλυψης πληροφοριών, γνώσης γύρω από μια πραγματική διαδικασία γευσιγνωσίας. Πλαισιώσαμε την παιγνιδική διάσταση με την έννοια του Ludification, δηλαδή την ωφέλιμη “εξαπάτηση” του χρήστη σε συνδυασμό με μαθησιακές τεχνικές σχεδιάζοντας και δημιουργώντας ένα παιχνίδι τουριστικής ξενάγησης με πολλαπλές προοπτικές εφαρμογής του σεναρίου του. 

Το περιβάλλον του παιχνιδιού προσφέρει απλόχερα και ανοικτά την πληροφορία στον χρήστη, χωρίς περιορισμούς, είτε αυτή είναι ιστορικού ενδιαφέροντος, είτε γευσιγνωσίας, προβάλλοντας τις επιχειρήσεις που προσφέρουν τοπικά εδέσματα ή επιχειρήσεις με τοπικά ή παραδοσιακά προϊόντα. Ο μόνος περιορισμός εδώ είναι πως ο παίκτης, για να αποκαλύψει και να κρατήσει τις συνταγές στο βιβλίο συνταγών του για πάντα πρέπει πρώτα να τις ξεκλειδώσει, αγοράζοντας τα συστατικά τους, διαδικασία που υλοποιείται είτε δοκιμάζοντας σε εστιατόρια τις σύγχρονες συνταγές, προμηθευόμενος τα τοπικά προϊόντα από επιχειρήσεις ή ανακαλύπτοντας την ιστορία του τόπου, αφού όλες αυτές οι δράσεις κερδίζουν εικονικά νομίσματα τα οποία χρησιμοποιεί για το σκοπό αυτό. Τα εικονικά νομίσματα κερδίζονται παίζοντας το παιχνίδι και βοηθώντας την Brenda να μεγαλώσει την εμπειρία της. Αυτή η παιχνιδική προσέγγιση αποτελεί προϋπόθεση για την γενιά Ζ η οποία δεν έχει συνηθίζει να “αγοράζει” την πληροφορία αλλά να την κερδίζει με την αξία και τις ικανότητες της.

Και πως λειτουργεί  το παιχνίδι στην πράξη;

Το Brenda λειτουργεί παράλληλα ως παιχνίδι γαστρονομίας, ως οδηγός γευσιγνωσίας και εξερεύνησης επισκέψιμων μνημείων. Οι επισκέπτες και οι κάτοικοι, μέσα ένα παιχνίδι εξερεύνησης των ιστορικών και πολιτιστικών σημείων ενδιαφέροντος βοηθούν τον βασικό χαρακτήρα του παιχνιδιού, την Brenda, να αποκαλύψει όλα τα μυστικά της περιοχής και να γίνει σεφ. Ο σύνδεσμος αυτός περιέχει μια σύντομη περιγραφή της διαδικασίας σε μορφή video από τον κεντρικό χαρακτήρα του παιχνιδιού:

https://www.youtube.com/watch?v=ZJ9IGnutFEU

Οι παίκτες απαντούν σε ερωτήσεις άλλοτε παίζοντας απλά και μόνο το παιχνίδι από τη συσκευή τους και άλλοτε μετά την επί τόπου επίσκεψη τους στα ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία. Με αυτό τον τρόπο κερδίζουν νομίσματα του παιχνιδιού με τα οποία προμηθεύονται τα τοπικά προϊόντα/υλικά που απαιτούνται για να ξεκλειδώσουν τις παραδοσιακές συνταγές. Η αποκάλυψη της εκάστοτε συνταγής διασυνδέει τις τοπικές επιχειρήσεις, τις οποίες μπορούν να επισκεφτούν και στις οποίες μπορούν να δοκιμάσουν τις συνταγές ή να προμηθευτούν τα προϊόντα κερδίζοντας επιπλέον νομίσματα. 

Ο χρήστης μπορεί να εξερευνήσει όλα τα σημεία ενδιαφέροντος μέσω του χάρτη ή στην αναζήτηση και έχει πλήρη πρόσβαση στην πληροφορία μέσω του περιβάλλοντος διεπαφής. Ο μόνος περιορισμός εδώ είναι πως ο παίκτης, για να κρατήσει τις συνταγές στο βιβλίο του για πάντα πρέπει πρώτα να τις ξεκλειδώσει, αγοράζοντας τα συστατικά τους, διαδικασία που υλοποιείται είτε δοκιμάζοντας σε εστιατόρια τις σύγχρονες συνταγές, δοκιμάζοντας τα τοπικά προϊόντα ή ανακαλύπτοντας την ιστορία του τόπου, αφού όλες αυτές οι δράσεις κερδίζουν εικονικά νομίσματα τα οποία χρησιμοποιεί για το σκοπό αυτό. Τα εικονικά νομίσματα κερδίζονται παίζοντας το παιχνίδι και βοηθώντας την Brenda να μεγαλώσει την εμπειρία της. Αυτή η παιχνιδική προσέγγιση αποτελεί προϋπόθεση για την γενιά Ζ η οποία δεν έχει συνηθίζει να “αγοράζει” την πληροφορία αλλά να την κερδίζει με την αξία και τις ικανότητες της.

Μια ακόμη δράση είναι η υλοποίηση θεματικών διαδρομών οι οποίες έχουν σχεδιαστεί από ξεναγό με βάση την ιστορική πληροφορία αλλά και την επιθυμητή ξεναγική εμπειρία που θέλουμε να δημιουργηθεί στον παίκτη. 

Ποιες είναι οι διαδικασίες ενεργοποίησης του παίκτη ώστε να εξερευνήσει περισσότερο περιεχόμενο και σε βάθος;

Το παιχνίδι ενώνει μέσω διαδικασιών παιγνιοποίησης (gamification) και ωφέλιμης «εξαπάτησης» (ludification) τομείς οι οποίοι υπό κανονικές συνθήκες δεν παρουσιάζονται μαζί: την τοπική γαστρονομία, δηλαδή τις μαγειρικές συνταγές και τα προϊόντα που συναντώνται στην περιοχή με τις επιχειρήσεις εστίασης και διάθεσης τους σε συνδυασμό με την αποκάλυψη της τοπικής ιστορίας. Συνεπώς η υλοποίηση του παιχνιδιού έχει τουριστικό, εκπαιδευτικό-εξερευνητικό, ιστορικό αλλά και στόχο γευσιγνωσίας. 

Η αναφορά στους διαφορετικούς τύπους χρήστη γίνεται καθώς το Brenda χαρακτηρίζεται ως ιδανική πλατφόρμα για την ενεργοποίηση τους σε διαφορετικά σενάρια. Το ίδιο σύστημα μπορεί να το χρησιμοποιήσει κάποιος ο οποίος επιθυμεί να ολοκληρώσει το παιχνίδι αλλά και όλοι όσοι επιθυμούν να γνωρίσουν μια από τις πτυχές του περιεχομένου, π.χ. για να απαντήσουν στις ερωτήσεις «σε ποιο εστιατόριο θα δοκιμάσω ποιες τοπικές συνταγές;», ή «μπορώ να έχω πλήρη πρόσβαση στις πληροφορίες σημείων ενδιαφέροντος κοντά μου;». 

Εδώ είναι σημαντικό να αναφερθεί πως η ανάπτυξη του παιχνιδιού σε συνεργασία με το επιμελητήριο Κιλκίς επιτρέπει τη σύνδεση της διαδικασίας δοκιμής των συνταγών απευθείας στις τοπικές επιχειρήσεις εστίασης όπως και τη γνωριμία του παίκτη με τα προϊόντα παραγωγών που προσφέρουν τις τοπικές ποικιλίες κρασιού και άλλα σύγχρονα προϊόντα με πρώτες ύλες προερχόμενες από την περιοχή.

Ποιοι συμμετείχαν στην υλοποίηση και την εφαρμογή του παιχνιδού Brenda και πως χρηματοδοτήθηκε η ανάπτυξη του;

Η ανάπτυξη του παιχνιδιού έγινε στο πλαίσιο έργου της Δράσης ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ) (κωδικός έργου:Τ1ΕΔΚ-05099). Συμμετέχουν το Επιμελητήριο Κιλκίς ως φορέας υποδοχής του έργου και διαχειριστικός υπεύθυνος, η εταιρία Honeybee Productions που παρήγαγε το οπτικοακουστικό περιεχόμενο και η εταιρία Arlise με αντικείμενο το marketing. 

Ποιο είναι το μέλλον του παιχνιδιού τώρα που ολοκληρώθηκε και λειτουργεί στην πράξη;

Στόχος μας είναι η εφαρμογή του σε άλλες περιοχές της Ελλάδας έτσι ώστε να μπορέσει να μεγαλώσει το πεδίο δράσης του παιχνιδιού. Περιφέρειες και Δήμοι αλλά και φορείς πολιτισμού μπορούν να αξιοποιήσουν την τεχνογνωσία που αποκτήθηκε δημιουργώντας περιεχόμενο για την περιοχή τους σε συνεργασία με τα τοπικά επιμελητήρια. 

Παρουσιάσαμε το έργο στη Θεσσαλονίκη στην έκθεση Philoxenia 2022 με δικό του περίπτερο έτσι ώστε να πληροφορηθεί το ευρύ κοινό και οι ενδιαφερόμενοι φορείς για τους νέους τρόπους διάχυσης της πληροφορίας.

Η εφαρμογή της διαδικασίας σε άλλες γεωγραφικές περιοχές είναι μια άμεση διαδικασία η οποία απαιτεί την ενεργοποίηση της ερευνητικής και δημιουργικής μας ομάδας. Όμως η ένταξη νέων πεδίων εφαρμογής απαιτεί επανασχεδιασμό του παιχνιδιού με νέους χαρακτήρες και διαδικασίες ώστε να καλύπτει τις εκάστοτε ανάγκες. 

Βέβαια μια άλλη προσέγγιση είναι πως η ίδια μεθοδολογία μπορεί να αξιοποιηθεί σε διαφορετικές παιγνιδικές δράσεις, ενώνοντας άλλου είδους μέσα τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν. Για παράδειγμα η χρήση εικονικής πραγματικότητας ώστε οι επισκέπτες ενός θαλάσσιου πάρκου να μπορούν να “καταδυθούν” ψηφιακά και να γνωρίσουν τι συμβαίνει κάτω απο την επιφάνεια του νερού, ή το να ανακαλύψουν τι συμβαίνει σε μια υποθαλάσσια ανασκαφή αποτελεί μια λύση η οποία μπορεί να εφαρμοστεί αν υπάρξει το ενδιαφέρον από τους φορείς. Το μόνο που χρειάζεται είναι να σχεδιαθεί η δράση συνολικά με την ερευνητική μας ομάδα ώστε η ισορροπία πληροφορίας και διασκέδασης να παραμείνει ενεργή. 

Ιδιότητα/Σύντομο Βιογραφικό

Γιάννης Δεληγιάννης - Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Τεχνών Ήχου & Εικόνας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο yiannis@ionio.gr

Ο Γιάννης Δεληγιάννης είναι μέλος ΔΕΠ και υπηρετεί στη θέση του Αναπληρωτή Καθηγητή του Τμήματος Τεχνών Ήχου & Εικόνας του Ιονίου Πανεπιστημίου και ιδρυτικό μέλος του εργαστηρίου διαδραστικών τεχνών InArts.eu. Το γνωστικό αντικείμενο και τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τα διαδραστικά πολυμέσα, τα αισθητήρια συστήματα και την ανάπτυξη προσαρμοστικού οπτικοακουστικού διαδραστικού περιεχομένου σε τομείς που περιλαμβάνουν τα Παιχνίδια Υπολογιστή, την Τέχνη Νέων Μέσων και την Μάθηση.